Project 1743
Rewitalizacja zespołu cerkiewno-celowego w mieście Horodenka
🗺️
Wizja przestrzeni
Kompleks zostanie przekształcony w inkluzywne centrum kulturalne, oferujące przestrzeń dla społeczności, sztuki i rekreacji.
🕰️
Mapa drogowa
Strategia obejmuje 10 lat: od przygotowania dokumentów do pełnego funkcjonowania ośrodka kultury.
♻️
Model zrównoważonego rozwoju
Model finansowy zakłada samowystarczalność dzięki organizowaniu wydarzeń, wynajmowi, wytwarzaniu produktów i wsparciu partnerów.
🧱
Zasada stopniowego postępu
Od kroków prawnych po zmiany architektoniczne, rozwój kompleksu podzielony jest na realistyczne etapy, uwzględniające współczesne wyzwania.
Wizja przestrzeni
Przestrzeń wokół kościoła i cel powinna stać się miejscem interakcji kultury, pamięci i wspólnoty. Postrzegamy ją jako przestrzeń otwartą, elastyczną i ludzką, gdzie historia nie jest oddzielona od teraźniejszości, lecz ją wspiera.
Przestrzeń włączająca dla wszystkich
Strefa będzie dostępna dla osób o ograniczonej sprawności ruchowej, dzieci, osób starszych i osób z dysfunkcją wzroku. Nawigacja, podjazdy, elementy dotykowe i przewodniki cyfrowe są częścią standardu dostępności.
Tętniące życiem środowisko publiczne
Kompleks stanie się miejscem, w którym będą odbywać się wydarzenia, gdzie będzie się uczyć, gdzie będą się spotykać inicjatywy. Ludzie nie przychodzą tu tylko „popatrzeć” – zatrzymują się, wchodzą w interakcje i zostają na dłużej.
Strefowanie funkcjonalne przestrzeni
Cały teren zostanie objęty przejrzystym podziałem tematycznym: pod imprezy, wystawy, rekreację, programy rehabilitacyjne i inicjatywy edukacyjne. Pozwoli to na efektywne wykorzystanie terenu na co dzień, nie tylko w okresie wakacyjnym.
Centrum kultury na świeżym powietrzu
Część terenu zostanie zaadaptowana na wystawy mobilne, pokazy i wydarzenia sezonowe. Architektura nie zostanie zaburzona – wykorzystana zostanie elastyczna infrastruktura bez zakłóceń wizualnych.
Droga do odbudowy i zrównoważonego rozwoju
Odbudowa kompleksu jest niemożliwa w ciągu jednego roku – to długi proces, który musi być realizowany etapami. Strategia uwzględnia aktualną sytuację na Ukrainie, ograniczenia wojskowe, potrzeby społeczności i potencjał terytorium. Każdy etap ma swoją logikę, cel i poziom gotowości..
1 – 2 lata:
📄 Przygotowanie i bezpieczeństwo
- Przygotowanie umowy zabezpieczającej, paszportu technicznego i certyfikatu stanu
- Tworzenie dokumentacji projektu i koordynacja z organami ochrony dziedzictwa
- Opracowanie modelu zarządzania (kościół – UGCC, komórki – organizacja charytatywna)
- Wdrożenie inicjatyw cyfrowych i inkluzywnych (modele 3D, wycieczki wirtualne)
- Strefa pilotażowa dziedzińca: wydarzenia/wystawy testowe
3 – 5 lat:
🛠️ Przestrzeń wspólnotowa
- Rozpoczęcie prac renowacyjnych (elewacje, dach, instalacje inżynieryjne)
- Aranżacja głównej przestrzeni otwartej: nawigacja, ławki, rampy
- Uruchomienie stref funkcjonalnych w komórkach: przestrzeń edukacyjna, pracownia, sala eventowa
- Rozwój partnerstw z lokalnymi inicjatywami (rzemieślnikami, nauczycielami)
- Organizacja wydarzeń sezonowych: wystawy, małe festiwale, rezydencje artystyczne
6 – 10 lat:
🏛 Zrównoważony rozwój i integracja międzynarodowa
- Przejście kompleksu na model samowystarczalności (poprzez wynajem, wydarzenia, produkty)
- Tworzenie programu dla międzynarodowych wolontariuszy, artystów, badaczy
- Integracja kompleksu ze szlakami kulturowymi obwodu iwanofrankowskiego i Karpat
- Organizowanie corocznych wydarzeń na dużą skalę (np. „Dni Pokuty”)
- Utworzenie stałej wystawy poświęconej historii kompleksu i Pinsel
⚖️ Podstawa prawna i techniczna: wsparcie ze strony społeczności i organów odpowiedzialnych
Rewitalizacja kompleksu cerkiewno-celowego opiera się na jasno określonym statusie prawnym. Obiekty stanowią własność państwową i posiadają status zabytków dziedzictwa kulturowego o znaczeniu krajowym. Rada Miejska Horodenkowsk, jako oficjalny administrator kompleksu, opracowuje dokumentację techniczną i pozwolenia na budowę, we współpracy z Centrum Kultury i Sztuki. Strategia rozwoju uzupełnia te procesy, kształtując wizję kolejnych etapów – w ramach prawa i w interesie społeczności.
Status prawny i odpowiedzialność
Cerkiew Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny (1760) wraz z przyległymi celami znajduje się na Liście zabytków dziedzictwa kulturowego niepodlegających prywatyzacji, zgodnie z ustawodawstwem Ukrainy:
- Kościół — numer rejestracyjny: 249/1
- Komórki — numer rejestracyjny: 249/2
Obiekty stanowią własność państwową. Za dokumentację, utrzymanie kompleksu i współpracę z odpowiednimi organami państwowymi odpowiada Rada Miejska Horodenkiwska jako administrator.
🏛 Dystrybucja użytkowania: efektywne zarządzanie uwzględniające realia
Strategia proponuje model, w którym kompleks podzielony jest na dwie części funkcjonalne:
Kościół - pozostaje w użyciu Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego
Cela monastyczna – są przekazywane do zarządzania operacyjnego organizacji charytatywnej non-profit
🔍 Dlaczego jest to tak istotne:
- Przejrzystość procedur:
Organizacja charytatywna ma możliwość działania publicznego — organizowania przetargów, składania sprawozdań społeczności i angażowania niezależnych wykonawców.
- Dostęp do finansowania międzynarodowego:
Wspólnoty religijne nie mogą ubiegać się o większość grantów międzynarodowych, w tym z programów UE, państwowych funduszy kulturalnych ani projektów darczyńców. Organizacja charytatywna posiada pełną osobowość prawną do udziału w tego typu konkursach.
- Gwarantowany otwarty dostęp dla społeczności:
Uniwersalna przestrzeń publiczna musi pozostać neutralna i dostępna dla każdego – bez względu na religię, wiek czy status społeczny.
- Elastyczność zarządzania i odpowiedzialność za wyniki:
Struktura non-profit koncentruje się na potrzebach społeczności, a nie na wewnętrznych zasadach wyznania. Pozwala to na szybką reakcję na zmiany i tworzenie nowych formatów i inicjatyw bez dodatkowych barier.
Koncepcja przestrzeni: wielofunkcyjne centrum społeczności, kultury i pamięci
Przestrzeń wokół kościoła i cel w Horodence nie powinna pozostać jedynie ozdobą. Strategia zakłada stworzenie zorganizowanego, inkluzywnego i znaczącego środowiska, które na co dzień służy społeczności, pielęgnuje historię, wspiera kreatywność i zapewnia otwarty dostęp dla wszystkich.
Główne obszary funkcjonalne
Otwarty dziedziniec (obszar centralny)
- Przestrzeń na scenę mobilną, eventy, wystawy
- Możliwość przekształcenia na potrzeby targów lub pokazów filmowych
- Samolot bez zbędnych przeszkód, z podłączeniem do zasilania
- Neutralne pokrycie, zachowujące widok kościoła
Strefa spokoju i relaksu dla wszystkich
- Ławki z konstrukcjami zacieniającymi
- Zielone wyspy z lokalnymi roślinami
- Ścieżki bez barier z namacalnymi punktami orientacyjnymi
- Cicha przestrzeń do refleksji, czytania i regeneracji
Przestrzeń artystyczna w pomieszczeniach cel klasztornych
- Sale wystawowe poświęcone historii Pokucia, Pinzelowi i dziedzictwu
- Przestrzeń na projekty tymczasowe, rezydencje, warsztaty
- Dotykowe modele 3D rzeźb dla osób z dysfunkcją wzroku
- Programy edukacyjne we współpracy ze szkołami lokalnymi
Lokalna gospodarka i współpraca
- Sklepy z wyrobami rzemieślniczymi i książkami
- Sezonowa kawiarnia z lokalnymi produktami
- Galeria uliczna lub targ weekendowy
- Przestrzeń dla lokalnych przedsiębiorców w formacie wynajmu krótkoterminowego lub długoterminowego
Strefa resocjalizacji
- Warsztaty dla weteranów, osób przesiedlonych i młodzieży
- Pracownie ceramiczne, stolarskie, rękodzieło
- Przestrzeń wsparcia psychologicznego i nieformalnej nauki
- Wspólne działania z lokalnymi specjalistami
Zielony teren rekreacyjny
Zielony teren rekreacyjny z zacienionymi ławkami
Notatka: Wszystkie wizualizacje są tworzone z wykorzystaniem generatywnej sztucznej inteligencji. Mają one charakter poglądowy i nie stanowią finalnego projektu. Celem jest wizualizacja idei przedstawionych w strategii.
📐 Zasady kształtowania przestrzeni
Inkluzywność
Przestrzeń będzie fizycznie i merytorycznie dostępna dla wszystkich: osób z niepełnosprawnościami, dzieci i osób starszych. Rozwiązania architektoniczne są bezbarierowe, a programy otwarte..
Wspieranie lokalnej gospodarki
Część powierzchni jest przystosowana pod krótkoterminowy wynajem komercyjny, warsztaty rzemieślnicze, wystawy i sprzedaż, gastronomię. To źródło dochodu dla lokalnej społeczności i sposób na przyciągnięcie biznesu do przestrzeni kulturalnej.
Orientacja społeczno-kulturalna
Centrum nie tylko prezentuje dziedzictwo, ale także leczy, edukuje i łączy: weteranów, młodzież i placówki edukacyjne. To miejsce to nie tylko obiekt, ale proces wspierania społeczności.
Elastyczność funkcjonalna
Każda strefa dostosowuje się do innego formatu: wystawa w ciągu dnia, koncert wieczorem, a w innych porach spokojny spacer. Zrównoważony rozwój poprzez różnorodność.
Przejrzysta otwartość
Przestrzeń nie przynależy do „jednej struktury” – jest otwarta na społeczność, wydarzenia, partnerstwa. Użytkowanie odbywa się w oparciu o jasne zasady, bez ograniczeń i monopolizacji.
Pełen szacunku wkład w kontekst historyczny
Wszystkie nowe interwencje są tymczasowe, lekkie i nawiązują do dominujących elementów architektury barokowej. Priorytetem jest zachowanie autentycznego wyglądu i dostojności wizualnej.
Model zrównoważonego funkcjonowania: przestrzeń, która żyje poprzez kulturę, współpracę i gospodarkę społecznościową
Aby kompleks nie stał się kolejnym „muzeum bez zwiedzających” po renowacji, strategia zakłada stworzenie modelu zrównoważonego finansowo. Łączy on funkcję kulturalną, pożytek publiczny i działalność gospodarczą. Pozwoli to na utrzymanie przestrzeni, jej finansowanie i realizację nowych inicjatyw bez konieczności ciągłego uzależnienia od finansowania zewnętrznego.
Główne źródła finansowania i wsparcia
🧾 1. Wynajem lokalu
Cele klasztorne udostępniają powierzchnie do wynajmu krótkoterminowego i długoterminowego: – pracownie kreatywne
– warsztaty rzemieślnicze
– małe inicjatywy społeczne
– projekty edukacyjne
Wszyscy najemcy będą działać w ramach ustalonego profilu kulturowego.
🎟️ 2. Wydarzenia, wystawy, targi sezonowe
Część dochodów będzie pochodzić z organizacji wydarzeń kulturalnych:
– wystawy
– fairs
– koncerty
– pokazy filmowe
Płatny dostęp, uczestnictwo lub wynajem sprzętu/powierzchni jest źródłem stałego dochodu.
🛍️ 3. Sprzedaż lokalnych produktów
Rękodzieło, pamiątki, reprodukcje produktów Pinzel, lokalna gastronomia – wszystko to można sprzedawać na terenie kompleksu lub online. Część zysku przeznaczana jest na utrzymanie kompleksu.
🌍 4. Dotacje i programy kulturalne
Organizacja charytatywna jako osoba zarządzająca będzie mogła ubiegać się o:
– Ukraińskie dotacje państwowe
– Programy UE („Kreatywna Europa”, EFRR, Dom Europy)
– środki pochodzące od ambasad i darczyńców międzynarodowych
Dzięki temu możliwe będzie finansowanie projektów o charakterze inkluzywnym, edukacyjnym i artystycznym.
📖 5. Produkty edukacyjne i turystyczne
Rezydencje edukacyjne, wycieczki, tematyczne wycieczki po Pokuciu, szkoły letnie — formaty, które przyciągają zarówno ludzi, jak i fundusze.
🧭 Zasady zarządzania zrównoważonym rozwojem
Przejrzysta struktura finansowa
Budżet projektu będzie publiczny i dostępny dla społeczności.
Zarządzanie operacyjne poprzez organizację charytatywną
Elastyczna struktura zarządzania pozwala na szybkie działanie, pozyskiwanie środków finansowych i realizację projektów zgodnie z przepisami prawa.
Otwarte przetargi i konkursy
Wszystkie usługi, zakupy i kontrakty będą realizowane w drodze przetargów otwartych.
Roczne sprawozdanie publiczne
Wszystkie wyniki finansowe i programowe będą publikowane corocznie.
Rada Nadzorcza
Niezależny organ doradczy zapewni kontrolę, równowagę i udział społeczności.
Mechanizm reinwestowania
Część dochodu przeznaczana jest bezpośrednio na utrzymanie obiektu i rozwijanie inicjatyw.
Pełny dokument strategiczny: treść, struktura i dostęp
Strona internetowa oferuje zwięzły przegląd głównych idei — planu działania, koncepcji przestrzennej, zasad i modelu operacyjnego.
Pełny dokument (PDF) to rozszerzony tekst zawierający uzasadnienie, przykłady, analizę i szczegóły techniczne niedostępne w wersji internetowej. Dokument jest w języku ukraińskim.
📘 W dokumencie znajdziesz:
🔹 Szczegółowe wyjaśnienie celów i motywacji
Dlaczego ważne jest, aby działać teraz, nawet w czasie wojny, i w jaki sposób ta strategia pozwala nam połączyć dziedzictwo z potrzebami społeczności.
🔹 Argument dotyczący zarządzania komórkami
Wyjaśnienie, dlaczego zarządzanie powinno być realizowane przez organizację charytatywną, a nie religijną — wraz z przykładami ograniczeń dostępu do środków finansowych i przejrzystości procedur.
🔹 Scenariusze zagospodarowania przestrzennego podwórka
Kilka wariantów zagospodarowania terenu z opisem funkcji, przykładami kompatybilności i elastycznego wykorzystania w zależności od wydarzeń lub pór roku.
🔹 Role i partnerstwa instytucjonalne
Osobna część dokumentu poświęcona jest sposobowi, w jaki rada miejska, Centrum Kultury, społeczność i przyszli partnerzy mogą ze sobą współdziałać.
🔹 Przegląd źródeł finansowania
Wymieniono istotne programy (UKF, House of Europe, Culture Moves Europe), rodzaje wydatków i etapy, na których można je pozyskać.
🔹 Włączanie – głębsze i bardziej praktyczne
Nie tylko jako zasada, ale jako zbiór konkretnych rozwiązań: ekspozycja wieloczuciowa, dostępna nawigacja, obiekty dotykowe.
Format: PDF | 26 stron | Język: ukraiński.
📎 Warunki użytkowania: Dokument może być rozpowszechniany wyłącznie z obowiązkowym linkiem do źródła: pokuttia.com. Kopiowanie lub częściowe wykorzystanie bez podania źródła jest zabronione.
Skontaktuj się z nami
Jeśli masz jakieś pytania, sugestie lub chcesz podzielić się swoimi przemyśleniami na temat rozwoju kompleksu, napisz do nas. Jesteśmy otwarci na dialog i współpracę.
Twój udział jest częścią rewitalizacji. Przestrzeń rozwija się razem z ludźmi, którzy są nią zainteresowani.
Strategia została przygotowana w ramach Projektu „1743” – inicjatywy rewitalizacji kościoła i klasztoru w mieście Horodenka (Pokutia, obwód iwanofrankowski). Autorem koncepcji i kuratorem rozwoju jest Vasyl Kutsyk.